Waarom kun je zo moeilijk afscheid nemen van spullen?
Hoe kan het toch dat we zo vasthouden aan spullen die we niet nodig hebben?
Waarom bewaart een moeder al het speelgoed van haar kinderen?
Hoe komt het dat een man alle bankafschriften bewaart van meer dan 30 jaar?
Waarom leeft iemand in een klein stukje van het huis omdat de rest vol staat met spullen?
Er zijn verschillende theorieën. Ze sluiten elkaar niet uit. Sommige zijn wetenschappelijk onderbouwd. Andere meer psychologie van de koude grond. Laten we er eens twee bespreken. Daarna kunnen we dan de redenen bekijken die je waarschijnlijk aanvoert om iets nog even te bewaren.
Schrijf je in voor de gratis cursus Opruimen en weggooien als je dat heel moeilijk vindt
Aversie van verlies
De eerste theorie gaat over onze aversie van verlies. We willen houden wat we hebben.
Kahneman heeft hier onderzoek naar gedaan. Hij ontdekte onder andere dat proefpersonen het risico om € 100 te verliezen pas accepteren als er een even grote kans tegenover staat om € 200 te winnen.
Heb je wel eens geprobeerd jezelf of een ander er van te overtuigen dat iets wel weg kon en daarbij een steeds groter wordende weerstand ervaren? Dat komt door de emotionele aversie van verlies. Wegdoen van spullen gaat tegen onze genetische programmering in. Ons gevoel zegt altijd “nee”. Er is geen rationeel argument op de wereld dat van die emotionele nee een ja kan maken.
Dit betekent overigens niet dat je je moet laten gijzelen door je gevoel. Je kunt besluiten om niet naar dat gevoel te handelen. Je kunt tegen jezelf zeggen: “Het is er en ik doe iets anders dan mijn gevoel me ingeeft.”
Vergelijk het met de situatie waarin je iemand een klap zou willen geven. Meestal doe je dat toch niet. Al ben je nog zo boos, je handelt niet vanuit je gevoel.
Hoe gemakkelijk je spullen weg kunt doen, is dus vooral afhankelijk van hoe gemakkelijk je je verstand kunt laten winnen van je gevoel. Spullen wegdoen is een bewust proces. Je kiest ervoor om je gevoel te negeren.
Leven in het nu
De tweede theorie over het bewaren van spullen is minder wetenschappelijk onderbouwd. Deze theorie zegt dat er twee redenen zijn waarom mensen te veel spullen niet wegdoen. De ene reden is omdat er zo veel herinneringen aanzitten. De tweede reden is dat het misschien in de toekomst nog van pas komt.
De moeder die al dat speelgoed bewaart, zegt: “Ik word zo blij van de herinnering hoe mijn kinderen er mee speelden.” Of ze zegt:”Misschien krijg ik ooit kleinkinderen en dan kunnen zij er weer mee spelen.”
Als je zo denkt leef je in het verleden of in de toekomst maar niet in het nu. Beide redeneringen gaan voorbij aan de eisen van dit moment. Terwijl er in het nu belangrijke dingen gebeuren. In het nu is er bijvoorbeeld een echtgenoot die eist dat die enorme stapel uit de woonkamer gaat omdat hij anders vertrekt!
Redenen om te bewaren
Redenen om te bewaren zijn er legio als je voor die kast staat en probeert te besluiten wat er in de vuilnisbak zal gaan. Zelfs als je kamer zo vol is met spullen dat je er eigenlijk niet meer in kunt komen, dan nog heb je een heleboel redenen waarom je ieder individueel ding wilt bewaren.
De meeste redenen zijn geen echte redenen maar rationalisaties. Je gevoel zegt “Nee!” en je hoofd verzint er een reden bij. Je begrijpt nu waarom je gevoel niet wil dat je iets weggooit. Zoals ik hierboven al zei, betekent dat niet dat je je emoties moet laten bepalen wat er blijft en weggaat.
Let op
Met het stukje hieronder wil ik je laten nadenken over de geldigheid van de redenen om te bewaren die je jezelf vertelt. Dat lukt het beste als ik een beetje scherp formuleer. In het echt zou ik nooit zo tegen je praten. Ik begrijp heel goed dat er redenen zijn waarom je jezelf deze rationalisaties vertelt. Ik keur het niet af en vind je niet dom! Hou dit alsjeblieft in gedachten als je verder leest.
Zullen we een paar veelgehoorde redenen om te bewaren bespreken?
1. Het heeft veel geld gekost
Het heeft veel geld gekost is geen reden om het nu te bewaren als je het niet gebruikt en niet ontzettend mooi vindt. Dat geld heb je namelijk al uitgegeven en je krijgt het niet terug door het ding te bewaren. Als je het bewaart neemt het ook nog eens ruimte in die je voor andere dingen nodig hebt.
2. Het is een aandenken
“Het is een aandenken aan Tante Corrie” is ook geen reden om te bewaren. Ja, je hield van Tante Corrie en ja, zij hield ontzettend veel van deze stoel. Maar jij vindt deze stoel niet mooi. Dat is de reden waarom hij weggepropt staat in het hoekje van de slaapkamer.
3. Misschien kan ik het later nog gebruiken
“Misschien kan ik het later nog goed gebruiken” is ook geen reden waarom je iets moet bewaren. Het kan best waar zijn hoor. Maar het doet er niet toe. Je leeft namelijk niet in de toekomst maar in het heden. In het heden staat dit ding je in de weg. In het heden heb je meer behoefte aan ruimte dan aan dit specifieke ding. Heb je het ooit in de toekomst wel nodig, dan kun je een nieuwe kopen of lenen. Soms gebeurt dat. Jammer dan. Je betaalt een hoge prijs als je van alles bewaart omdat het misschien ooit nog van pas komt. Die prijs is dat je nu niet gelukkig bent in je huis omdat het vol staat met de mogelijke toekomst.
Een speciale variant van dit argument hoor je vaak bij handwerk en hobbyspullen. “Ik wil dat nog maken.” Prima natuurlijk, maar als je 10 jaar geleden alles hebt gekocht om een sprei te haken en je bent er nu nog niet aan begonnen, hoe groot is dan de kans dat je binnenkort wel aan de slag gaat? Weegt het beslag op de ruimte op tegen het nog even blijven geloven in je plannen?
4. Anders vergeet ik alles
Anders vergeet ik alles is ook geen goede reden. Als je huis helemaal vol staat met het verleden is er geen ruimte voor je leven nu. Ben jij iemand die zich gebeurtenissen pas herinnert als je iets ziet dat het je weer te binnen brengt? Maak dan foto’s en blader daar zo nu en doorheen. Of wil je serieus beweren dat je elke keer als je door je met grote stapels ongebruikte spullen gevulde huis loopt, overspoeld wordt door prettige herinneringen?
5. Ik word er blij van/ ik vind het mooi
Dat je er blij van wordt is in principe een goede reden om iets te bewaren maar het kan een valkuil worden. Het wordt een valkuil als je om die reden zoveel bewaart dat je huis vol loopt. Dit hoor je bijvoorbeeld vaak als iemand te veel kleren heeft. Of iemand spaart glazen potten omdat ze zo’n mooie prettige vorm hebben.
6. Er staat belangrijke informatie in
Boeken, tijdschriften en kranten worden vaak met dit argument bewaard. “Ik wil het nog lezen.” of “Er staat een artikel in dat belangrijke informatie bevat.” of “Dat recept wil ik nog koken.” Leesvoer neemt enorm veel ruimte in. Als je stapels en stapels ongelezen kranten hebt liggen, hoe groot is dan de kans dat je ze ooit wel gaat lezen?
Rationalisaties
Al deze redeneringen zijn rationalisaties. Verhaaltjes die je jezelf vertelt om de emoties die je voelt te rechtvaardigen. En ja, die emoties zijn pijnlijk. Ik hoop dat je nu beter in staat bent om te zien dat de redenen die je geeft om te bewaren, vaak niet kloppen. Je hoeft er dus geen energie aan te verspillen. Als je dat een beetje begrijpt, kun je je aandacht richten op wat echt belangrijk is: de achterliggende emoties. Pas als je die onder ogen kunt zien, kun je beginnen met ontspullen. Kom je er alleen niet uit, zoek dan op tijd hulp.
Voor sommige mensen is het extra moeilijk
Het vergt veel van je om een heel huis te onderhouden. Je moet overal zicht op houden. Je moet prioriteiten stellen en op tijd aan de gang gaan om op te ruimen. Niet iedereen kan dat. Als je het heel moeilijk vindt om het overzicht te bewaren is het aantrekkelijk en gemakkelijker om je te richten op kleine stukjes. Die kun je namelijk wel overzien.
Dus liggen in een kamer die helemaal vol staat alle tijdschriften op volgorde. Dus mag een spelletje pas weggegooid worden als het compleet is. De la met plastic bakjes is pico bello geordend terwijl de rest van het serviesgoed op het aanrecht staat omdat de kasten niet meer toegankelijk zijn. Je omgeving zal je steeds vragen: “Hoe kun je nu met die kleine dingetjes bezig zijn? Besteed je energie liever aan opruimen en weggooien!” Je vraagt jezelf misschien ook wel af waarom je het zo doet.
Belangrijk is om je te realiseren dat het geen karakterfout is die maakt dat jij je huis vol hebt laten lopen met spullen. Je hebt moeite met een vaardigheid die essentieel is om je huis opgeruimd en toegankelijk te houden. Het goede nieuws is dat je daar hulp bij kunt krijgen. Het slechte nieuws is dat het niet gemakkelijk zal zijn om je huis op te ruimen. Maar het kan wel!
Wil jij je huishouden meer ontspannen, efficiënter en opgeruimder?
Kun jij wel wat inspiratie en tips gebruiken? Schrijf je dan in voor de Tips voor een prettig huishouden. Elke week een praktische tip in je mailbox.
Van al de spullen die onlosmakend met mijn ouders en grootouders verbonden waren en die ik wegdeed wegens plaatsgebrek enz… heb ik zeer veel spijt. Hoe noodzakelijk en onvermijdelijk het ook was, het heeft mij tot op de dag van vandaag geen extra lucht gegeven, integendeel. Die wetenschap houdt mij tegen om nog meer weg te doen. Sommige zaken heb ik verkocht en dat ging mij in eerste instantie gemakkelijker af maar nadien gaf het mij een ontzettend schuldgevoel wat alles nog moeilijker om dragen maakte. Ik denk dat ik meer dan tips nodig heb. Wat me toch enigszins raakt is de tip om mijn verstand boven mijn gevoel te stellen, ook al ben ik één brok gevoel, misschien moet ik daar toch wel eens grondig mee aan de slag.
Hallo Katy, Dank je wel voor je bericht. Je schrijft “zeer veel spijt”, “ontzettend schuldgevoel”. Dat zijn woorden die een heel grote emotie beschrijven. Het lijkt er op dat die emoties een grote invloed op je leven hebben. Je schrijft nl ook “Die wetenschap houdt mij tegen om nog meer weg te doen.” Alleen op basis van de informatie in dit stukje tekst, kan ik niet zeggen of je gevoel relatief normaal en gezond is of juist iets waar je hulp bij zou mogen vragen. Ik kan alleen zeggen: als je onder je gevoelens lijdt, is het altijd verstandig ze eens met iemand te bespreken om te onderzoeken of je je lijden kunt verminderen.